- Beschreef als eerste dat hij zichzelf zocht waarmee hij begrip van zelfverwerkelijking introduceert
- De oerstof van de werkelijkheid is de verschijningsvorm van het zijn waarmee het wezen van zijn kenbaar wordt
- Geldt als eerste beschrijver van de ontologie of zijnsleer
- Het lichaam is als een kerker voor de ziel waaraan het vastgenageld is
- Het lichaam beweegt en is dus levend maar levend zijn is een geest hebben
- Behalve dat het lichaam gezien wordt als een soort graf is het ook een middel voor de geest om zijn functie te kunnen uitoefenen
- Het lichaam is een obstakel in een zoektocht naar waarheid
- Sluimerende kennis afkomstig uit een eerder bestaan bevindt zich als ideeën in de ziel die voortgestuwd worden door de bewegende kracht eros in de richting van het goddelijke
- Heeft een zeker misprijzen voor het sensibele
- Emoties zijn passief omdat we vanuit de werkelijkheid kunnen worden aangeraakt
- Emoties leiden tot ondoordachte acties
- De mens is wezenlijk gevoelig omdat het van vlees en bloed is
- Het gevoel steekt diep in het vlees van de mens
- Gevoelens zijn geen uitingen van een zielstoestand maar zijn lichamelijk
- Gedachtegang wordt onderschreven door onder andere de Stoïcijnen, Spinoza en Hume
- Een individu kan in extase waarmee het overgaat in een transcenderende eenheid
- Een extase zou makkelijk te bereiken zijn in een zoektocht naar het hoogste principe van het Ene
- Het lichaam en de ziel zijn samen één en vormen de mens
- Deze natuurlijke werkelijkheid geldt als eerbied voor de schepping
- Lichaam en geest zijn gescheiden (dualisme) waarmee de weg vrijkomt voor ideeën over de mechanisering van het lichaam
- Het lichaam ziet Descartes als een vorm van uitgebreidheid die bestaat naast de gedachte die geen uitgebreidheid behelst
- De mens is uitgenodigd meester te zijn over de natuur
- Lichamelijke ziekte moet genezen in plaats van betekenis krijgen
- Het lichaam staat niet onder voogdij van God maar de geest wel
- Zijn ideeën kunnen worden gezien als een re-actualisatie van de gedachtenwereld van Plato
- Door zijn invloed startten er beschrijvingen van het menselijk lichaam om het lichaam te leren kennen
- Het idee van het lichaam als een machine beheerst de hedendaagse wetenschap en techniek
- Lichaam en geest zijn verschijningsvormen van dezelfde oorsprong die parallel aan elkaar verlopen
- Alles wat bestaat, dus ook het lichaam en de geest, is van goddelijke aard (‘metafysisch pantheïsme’)
- Het lichaam is een integrale machinerie
- In de machinerie stuwt het ene het andere voort
- Natuurlijke machines zijn nog altijd machines tot in de kleinste onderdelen ervan
- Het kennen door de mens wordt ontleend aan de lichamelijke waarneming van objecten
- Het lichaam wordt de zetel van de ervaring
- De zintuiglijke waarneming zorgt directe betrokkenheid op het object
- Het object is wel gerelateerd aan de vorm van de zintuigelijkheid en daardoor kan het niet verschijnen zoals het object is
- Het subject is grondlegger van zichzelf en constitutief voor objectiviteit
- Het lichaam is een taal
- Veel filosofen in de Griekse oudheid behandelen het lichaam onrechtvaardig
- De rede verstoort zintuiglijke waarnemingen
- Pleidooi voor diepgaand onderzoek naar het lichaam
- Het lichaam wordt gekarakteriseerd door ‘ontmoedigende’ complexiteit omdat het een uitdrukking is van strijd en gevecht
- De geest wordt aangetrokken tot eenvoud en simplisme
- Elke gedachte heeft een sensibele herkomst
- Onder elke gedachte gaat een dove affectiviteit schuil die als het ware onder het bewustzijn verloopt
- Het lichamelijke geheugen leidt, zoals bij lopen, tot actie in het nu
- Het lichaamsgeheugen speelt het verleden opnieuw maar stelt het niet aanwezig
- (Dans-)beweging moet worden herhaald zodat het lichaam de beweging kan ontleden waarna die met andere bewegingen weer kan worden samengesteld
- Bij ziekte treedt vervreemding tot het eigen lichaam op
- Daarbij verandert de vertrouwdheid tot het lichaam in wantrouwen
- Grotere afstand door vervreemding maakt de vertrouwde plek van het lichaam tot een onbekende plek
- Zo installeert ziekte een fundamentele onzekerheid van een mens ten aanzien van zichzelf
- De verschijning van de ander roept mij op tot ethisch gedrag
- De aanwezigheid van de ander, de ‘alteriteit’, roept oneindigheid op
- Ontmoeting houdt transcendentie in waarbij iets ons overschrijdt en aan ons als het ware ontsnapt
- In het genot ontstaat de zintuiglijkheid (en dus niet bij het kennen)
- Het subject ontstaat door een contractie in de ervaring van genot waarmee het ik in het leven komt
- Subject en lichaam zijn één en ontvangen genietend de inhoud van het leven
- Erotiek houdt een uitzinnige transcendentie in
- De mens is een waarnemend subject en is een samenstelling van lichaam en geest
- De werkelijkheid wordt zicht- en tastbaar door aanwezigheid van de zoekende en tastende mens
- Het lichaam is in staat tot sensibiliteit waarin het lichaam voelt en wordt gevoeld en als het ware sensatie de sensatie lokaliseert
- Het voelen heeft een lichaam en daarmee is het lichaam van de wereld
- De lichamelijke ervaring van de mens is als de werking van de tast
- Het lichaam is te onderscheiden een objectieve exterioriteit en gelijktijdig met een subjectiviteit (‘ik-heid’)
- De intentie om te handelen wordt een onmiddellijke beweging waarmee het onderscheid tussen subject en object verwarrend wordt
- Het lichaam is wat een subject het meest eigen is maar ook is het lichaam dat wat een subject niet eigen is
- Lichamelijk bewustzijn heeft te maken met een eigen overschrijding naar de wereld toe.
- Dit lichamelijke bewustzijn is een resultaat van een proces van incarnatie
- Het lichaam is als een mediator van de wereld die bepalend is voor het (geïncarneerde) bewustzijn
- Geïncarneerd bewustzijn bezit zichzelf niet maar kan ook niet aan zichzelf ontsnappen
- Het lichaam is onderworpen aan disciplinering door sociale regulering
- menswetenschappen bepalen immers de samenleving en dus de mogelijkheden waar andere alternatieven worden vernietigd
- Disciplinaire technieken, zoals waarschuwingen en straffen, zorgen ervoor dat het ongehoorzame lichaam wordt gepijnigd
- Disciplinering gebeurt vooral op een afgebakende plaats bijvoorbeeld in het kantoor of de gevangenis.
- Het gebruik van disciplinaire technieken hebben te maken met beheersing en nut
- Emoties zijn oordelen omdat we verschijnselen kunnen verwerpen of accepteren
- Er is ook een mogelijkheid tot niet-oordelen dat geen emotie oproept
- Emoties gaan altijd over iets dat te maken heeft met een object van buiten (‘external goods’)
- Emoties hebben een intentie: er bestaat een oproep er iets mee te doen
- Emoties overvallen de mens
- Emoties zijn lichamelijk maar dit betekent niet dat daarmee de intelligentie en de cognitieve inhoud ervan verloren gaan
Literatuur
Bernard Sabbe, Luc Braeckmans, ‘De vele lichamen die we zijn – Medisch-wijsgerige verkenningen’, Gompel&Svacina, Oud-Turnhout / ‘s Hertogenbosch, 2020
Bijdrage Kennisweb
Kennisweb haptonomie 