Notities naar aanleiding van ‘Doodgewone vrienden’ (Paul van Tongeren)

In het boek:

Wordt geprobeerd om betekenissen van vriendschap te verstaan binnen het netwerk van betekenissen dat de wereld vormt
Worden betekenissen gekenmerkt door onzekere duidingen ervan
Behelst vriendschap het delen van een bijzonder soort van betekeniservaringen
Ervaringen in betekenisgeving worden gekenmerkt door consensus die altijd door een dissensus worden gevolgd
Wordt vriendschap door de auteur concluderend kort gedefinieerd als een weten niet alleen te zijn

Stellen dat we vrienden zijn is moeilijk omdat we niet weten wat vriendschap is
Omdat we niet weten wat vriendschap is gaan we verlangen die te weten
Uit het verlangen naar het weten over vriendschap ontstaat een vriendschap met de wijsheid van de ander
Vriendschap kan eruit bestaan iemand te geven dat wat niet gewild wordt
Het goede is niet hetzelfde als wat de ander wil

Een vriend is een tweede ‘ik’
Vriendschappelijke gevoelens voor anderen zijn een uitbreiding van iemands gevoelens voor zichzelf
Er bestaan drie verschillende soorten vriendschap die gebaseerd zijn op het motief van de vriendschap: nut, plezier of moraliteit
Onderscheid echte vriendschap en vriendschap die erop lijkt
Vriendschap hoort tot liefde omdat het goede gewild wordt; dat is de welwillendheid
Definieert vriendschap als wederkerige welwillendheid
Vriendschapsliefde is wederkerig
Er bestaat een zekere gelijkheid aan elkaar
Vriendschap wordt gaandeweg ontdekt en ontwikkeld waarmee die duurzaam is
Vriendschap is daarmee een duurzame verhouding van wederkerige welwillendheid tussen mensen die elkaar vertrouwen en voldoende gelijk geïnteresseerd zijn om elkaar graag te zien, regelmatig dingen met elkaar doen en van elkaar weten hoe ze over hun verhouding denken
De hoogste vorm van vriendschap wordt gekenmerkt door morele kwaliteit
De gerichtheid op zichzelf bestaat niet uit een verlangen naar iets wat wordt gemist maar is een affirmatie van wat iemand heeft en wie hij is
Eigen geluk wordt het sterkst ervaren in de weerspiegeling van het geluk van een vriend

Vriendschap is de harmonie tussen denken, handelen en willen in wat met mensen en goden te maken heeft
De dood geldt een middel tot extra vriendschap
De ideale vriend is dus een dode vriend
Als hoogste vorm van vriendschap geldt een herinnering aan iets wat er ooit was maar nooit meer terugkeert
Geluk wordt niet enkel begrensd door de dood of de angst voor de eigen dood maar ook door de dood van een vriend

Vriendschap kenmerkt zich door het uitkijken naar een terugkeer van de afwezige
Blijdschap is het gevolg van de aanwezigheid van de eerder afwezige ander
Vreugde over vriendschap geeft een welwillendheid naar de ander
Een rouwende van een overleden vriend voelt zich nergens thuis behalve in verdriet
Ware vriendschap bestaat alleen via god als samenbindend element voor liefde
Wie niet beseft dat vriendschap niet alleen van jezelf is kan nooit een ware vriend zijn

De ideale vriend kan alleen bestaan door niet meer te bestaan
Vriendschap kan niet worden geduid in een periode van vriendschap zelf
Wel kan die worden geduid in de onmogelijkheid tot het beschrijven van de vriendschap
Vriendschap staat los van alles waarmee vriendschap verabsoluteerd is (‘absolvere’ betekent losmaken)
Vriendschap is onuitsprekelijk en lijkt op liefde
Vrienden zijn als één ziel in twee lichamen die niet versmelten
De ideale vriendschap is lichamelijk maar begeerte en verwikkeling maken die vorm van vriendschap irreëel
Lichamelijkheid leidt tot afstand en vormt inbreuk op eenheid van vriendschap
Een verhouding met een seksuele partner lijkt daarmee geen vriendschap

Niet de natuur staat in zijn benadering centraal maar de rede waarin respect en achting als verplichtingen een rol hebben
Vriendschap wordt gekenmerkt door plicht die vormgegeven wordt met toenadering en afstand tot de ander
De mens heeft van binnen en van buiten twee drijfveren: van binnen vanuit zichzelf door zelfliefde en van buitenaf die met anderen te maken heeft en moreel is
Er is sprake van het ideaal tot vriendschap en de gebrekkige realiteit ervan door de strijd tussen de drijfveren
De samenleving dwingt ons tot terughoudendheid en daarom is er ‘vriendschap van gezindheid’ waarin geen terughouding maar matiging nodig is
Ideale vriendschap bestaat niet

Door de voorstelling van ware liefde kan het gebrek eraan ervaren worden
Vriendschap is het gevolg van idealiserend verlangen waarin vriendschap niet als hebzucht geldt maar als streving naar liefde
Liefde kan in vriendschap worden ervaren maar maakt die nog niet volmaakt
Vrienden die elkaar kennen moeten erkennen dat zij elkaar niet kennen
Volmaakte vriendschap bestaat niet en daarom geldt er werkelijke vriendschap
Wie de eigen strijd niet onder ogen ziet kan voor de ander geen vijand zijn die voor ware vriendschap is vereist
Vijandschap geldt dus als een vriendendienst

Bijdrage Kennisweb: