Moreel realisme:
- gaat ervan uit dat de werkelijkheid verder gaat dan wat we er op een bepaald moment over weten omdat we die nooit helemaal kunnen kennen
- bestaat uit morele feiten die onafhankelijk zijn van opvattingen en in objectieve zin bestaan
- wordt verkregen door onderzoek van niet-morele feiten
- is onderdeel van de meta-ethiek die de vraag centraal stelt op welke manier morele waarden kunnen bestaan
- staat haaks op moreel anti-realisme (‘subjectivisme’) dat ervan uitgaat dat er in de werkelijkheid geen morele waarden en geen verplichte handelingen bestaan
- wordt blijkbaar in het leven geroepen door morele opvoeding middels kunst en cultuur in de samenleving omdat totalitaire regimes artistieke vrijheid altijd inperken
Morele feiten:
- zijn objectief bestaande standen van zaken, waarheden, waarmee wordt bepaald welke concrete handelingen nodig, toegestaan of onacceptabel zijn
- zijn wat we behoren te doen of na te laten
- delen handelen in goed en kwaad in
- zijn niet gegrond in god, rede of evolutie maar in zichzelf
- worden historisch gekend door handelende mensen in specifieke situaties
- ontstaan vaak met complexe crises die alleen kunnen worden overwonnen door anders te denken over dingen die eerder niet werden begrepen
- maken het mogelijk om de geldigheid te bepalen van waardenbegrippen die onze samenleving in de diverse gemeenschappen kenmerken
- komen aan het licht door het gegeven dat iedereen de ander is van een ander
- zien we opnieuw door waardenkennis waarin morele feiten weer onder de aandacht worden gebracht
- vormen nooit een algoritme, dat wil zeggen geen regel en regels, dat alle morele problemen voor altijd oplost
- geven geen recht om morele opvattingen direct op te leggen aan anderen
Gevoelens:
- die als positief worden ervaren, zoals ons thuis voelen en erbij horen, zijn uiteindelijk een uiting van verwerpelijke systemen omdat die een gevolg zijn van ons vermogen tot discriminatie dat we niet herkennen omdat we er domweg aan gewend zijn geraakt
- gaan gepaard met een oordeel over en een politiek ten aanzien van onze affecten waardoor we onszelf en anderen leren om eigen impulsen in de hand te houden
Morele gevoelens:
- spelen een doorslaggevende rol in moreel oordelen
- veronderstellen een onware scheiding tussen subjectiviteit en objectiviteit waarin maximale objectiviteit verwijst naar feiten en processen die onafhankelijk van de mens zijn terwijl maximale subjectiviteit in het moment in ons fenomenaal bewustzijn kan worden ervaren
- zouden subjectief zijn maar dit betekent niet dat het feit van een gevoel niet objectief kan worden gekend; waarmee het feit dat iets subjectief is dus niet betekent dat iets niet waar of niet werkelijk zou zijn
Morele verplichtingen:
- hebben we niet direct aan de wezens en fenomenen zonder gevoel zoals de maan, amoebes en zwaartekracht
- hebben we indirect aan verschijnselen die in hun toestand ons betreffen kunnen zoals de atmosfeer
- hebben we wel direct ten aanzien van wezens met gevoel en die een fenomenaal bewustzijn hebben
Morele waarde:
- is niet onderhandelbaar
- kan niet worden beïnvloedt, maar alleen worden herkend
- is in de universele waarden te verdelen in het goede, het neutrale en het kwade en deze zijn leidende principes van het morele oordelen
Morele vooruitgang:
- houdt in dat we beter inzien wat we horen te doen en te laten
- plaatst mensen in het middelpunt van een morele politiek waaruit meer vooruitgang kan volgen
- neemt stereotypen weg waarachter het gezicht van de ander verborgen zou zijn gebleven waarop onze vooroordelen worden gebaseerd
- wordt bereikt door vergeving, verzoening, verdraagzaamheid en het gebruik van aftastende gespreksvormen
- rekent af met de systematische zwakte van de ideologie in onze tijd die gevoed wordt door het geloof dat we ons geheel begrijpen aan de hand van natuur- en sociaalwetenschappelijke modellen
- Is de voorwaarde voor algemene menselijke vooruitgang
Verlichte samenleving:
- wordt aangestuurd door een autonome sturing door mensen aan de hand van moreel inzicht en dit betekent dat we in die samenleving afgestapt zijn van het idee dat de samenleving wordt beheerst door concurrentie en strijd om grondstoffen die alleen in hand wordt gehouden met toezicht door de staat.
- kan alleen worden gebouwd op kennis van de werkelijkheid waarmee we op dringende morele vragen van vandaag de dag zinvolle antwoorden kunnen formuleren
- schept steeds de vraag wie we zijn en willen zijn waarmee een proces kan worden ingeleid naar een nieuw moreel realisme
Nieuw moreel realisme:
- heeft te maken met morele uitspraken op basis van werkelijk bestaande omstandigheden die nooit helemaal objectief danwel helemaal subjectief zijn en waarbij denkende en voelende wezens zijn betrokken
Bijdrage Kennisweb:
Leander Tijdhof
Kennisweb haptonomie 