Algemeen:
- Het streven om de wereld te beheersen leidt tot een toenemende onbeschikbaarheid van die wereld
- Dit streven leidt tot een houding naar die wereld die te typeren is als agressief en die agressie leidt tot innerlijke vervreemding
- De innerlijke vervreemding zorgt voor een gebrek aan resoneren: een basisattitude tot de wereld niet gebaseerd op beheersing ervan maar een luisteren en reageren
- Resoneren wordt mogelijk gemaakt door een ontmoeting met het onbeschikbare waarmee het gevoel ontwikkeld wordt dat een mens leeft
- Een wisselwerking van beschikbaarheid en onbeschikbaarheid is kenmerkend voor spel
- Omdat we vanuit het modernisme gewend zijn de wereld beschikbaar te maken en dus gekend moet worden is de wereld een punt voor agressie
- De agressie is in de loop der tijd gevoed en een resultaat van een sociale constellatie die zich in de drie afgelopen eeuwen heeft ontwikkeld waarin onophoudelijk gestreefd is naar uitbreiding van datgene waarover beschikt kan worden
- Waarbij het er niet alleen om gaat dingen of delen van de wereld binnen bereik te brengen maar die ook vooral efficiënter en goedkoper beschikbaar te maken
- Onbeschikbaarheid en beschikbaarheid spelen in dat spanningsveld een rol bij het ontstaan van nieuw leven, de nataliteit: terwijl een zekere onbeschikbaarheid in het spel is wordt die op de hielen gezeten door moderne voortplantingsgeneeskunde
- Onbeschikbaarheid en beschikbaarheid lopen door het proces van geboorte omdat er in toenemende mate over dat proces kan worden beschikt zoals met medicatie die bijvoorbeeld weeën kan opwekken
- Een zoektocht naar een levenspartner wordt van nature beheerst door onbeschikbaarheid terwijl we proberen die beschikbaar te maken
- De digitalisering heeft een radicale omwenteling gerealiseerd in de relatie tussen onbeschikbaarheid en beschikbaarheid waarmee een egocentrische zelf-optimalisering via bijvoorbeeld gezondheids-apps intrede heeft gedaan
- De moderne verhouding tot ziekte is dat die ‘weg moet’ en overwonnen moet worden waarmee we proberen gezondheid en ziekte te allen tijde beschikbaar te maken resulterend in meetbare, documenteerbare en optimaliserbare parameters zoals bloeddruk en dosering van medicatie
- Het gevolg van de logica van de beschikbaarheid is dat het niet meer relevant is wie er zorg geeft als de diensten maar optimaal zijn
- De beschikbaarheidslogica rond de dood leidt tot het idee dat sterven kan worden gemanaged
Dimensies van beschikbaarheid:
- Zichtbaarheid waardoor kennis uitgebreid wordt van wat er is
- (Fysieke) toegankelijkheid zoals van de maan door raketten
- Onder controle brengen van een deel van de wereld zoals in kolonialisme
- Bruikbaar maken van iets tot een instrument voor onze doelen
Door beschikbaarheid:
- Wijkt de wereld op een mysterieuze manier
- Wordt die wereld onbeschikbaar omdat die dreigend is en bedreigd wordt
- Wordt die wereld zelfs radicaal onbeschikbaar en radicaal vervreemdend omdat we geen zelfaffectiviteit tot de wereld meer kunnen ervaren en geen responsrelatie meer kunnen aangaan
- Zijn in de sociale wereld mensen concurrenten van elkaar waardoor er latente vijandigheid bestaat
- Ontstaat de wens tot controleerbaarheid en voorspelbare output van – wetenschappelijk – onderzoek
- Ontstaat dat de realiteit van de onbeschikbaarheid en resonantie, ook in het sociale leven, niet meer wordt gewaardeerd
- Wordt het vermogen tot verlangen ingeperkt omdat de ander in de relatie nooit geheel beschikbaar kan zijn daar die aan onbeschikbaarheid is gekoppeld
- Kan een innerlijke wereldloosheid en een uiterlijk verlies van de wereld ontstaan die kenmerkend zijn voor een existentiële onverbonden verhouding die als vervreemding omschreven wordt
- Met vervreemding als daarvan het gevolg kunnen we niet meer voelen waarmee het vermogen tot aanspreken en bereiken verdwijnt en zo een houding van agressie oproept
Vermogen tot resonantie:
- Is de essentie van het menselijke bestaan en van alle mogelijke verhoudingen die mensen tot de wereld hebben
- Kenmerkt zich door toegankelijkheid en niet door de beschikbaarheid voor een succesvolle verhouding tot de wereld
- Gaat noodzakelijkerwijs vooraf aan de beschikbaarheid omdat daarvoor een zekere afstand tot de wereld nodig is
- Kan niet beschikbaar worden gemaakt en dit leidt tot frustratie in de huidige vorm van samenleven
- Is niet alleen onderdeel van psyche en socialiteit maar ook van de lichamelijkheid van de mens; dat wil zeggen de manier hoe ook voelend contact gemaakt wordt
- Hoort tot de ‘grondmodus’ van het leven in het menselijk bestaan waarmee niet over iets beschikt wordt maar tot leven gebracht
- Heeft 4 kenmerken: aanraking (affecteren of appelleren), zelf-effectiviteit of respons voortkomend uit emotie (e-moveren), transformatie doordat iets eigen wordt gemaakt en onbeschikbaarheid (‘je kunt het niet willen’ want dan werkt het vermogen niet
- Kent voor wat betreft de resonantie geen te voorspellen resultaat (we weten in het proces van resonantie niet waar het naartoe gaat)
- Verhoudt zich niet tot onophoudelijke groei, optimalisering en agressie in en tot de wereld door het open karakter ervan
Bijdrage Kennisweb:
Leander Tijdhof
Kennisweb haptonomie 